Gogle narciarskie należą do podstawowego wyposażenia każdego narciarza - to fakt, z którym niewielu polemizuje. Jednak użytkując je na co dzień na stoku, często nawet nie zdajemy sobie sprawy, jak istotną kwestią jest ich właściwy dobór, nie tylko w zależności od rodzaju światła, ale i innych czynników pogodowych. Wbrew pozorom, gogle narciarskie to dość skomplikowany produkt - niniejszy poradnik ma na celu przybliżenie wszystkim zainteresowanym podstawowych informacji potrzebnych, by dobrze dobrać odpowiednie dla siebie gogle.
Najważniejszą funkcją, jaką spełniają gogle narciarskie, jest ochrona oczu przed różnego rodzaju zagrożeniami, na jakie są narażone podczas jazdy na nartach. Warto pamiętać, że to nie tylko szkodliwe promieniowanie UV, ale także wiatr, śnieg, cząsteczki kurzu, wody czy pyłu, które przy większej prędkości nie tylko utrudniają jazdę, ale mogą być dla naszych oczu niebezpieczne. Co ważne - każdy rodzaj pogody niesie ze sobą inne zagrożenia, a tym samym stawia przed goglami innego rodzaju wezwania. W wielu przypadkach dobrze dobrane gogle zapewniają nie tylko pożądaną ochronę, ale poprawiają widzenie, co również wpływa na zwiększenie bezpieczeństwa.
Gogle narciarskie Smith IO Mag 4D
Gogle narciarskie - szyba
Zacznijmy od najważniejszego elementu gogli - czyli szyby (soczewki). Musi być ona wykonana solidnie, a przy tym bardzo precyzyjnie. Dobrze wykonana szyba wytrzymuje bez pogorszenia swoich właściwości optycznych niską temperaturę do -25 stopni C, niektóre modele dla narciarzy ekstremalnych - nawet do -50 stopni C. Oprócz tego szybka powinna wytrzymać uderzenie małym kawałkiem lodu nawet przy dużej prędkości, nie mówiąc już o uderzeniu kijka niesfornego sąsiada na stoku… Specjalne technologie pokrywania szybek w trakcie produkcji natryskiwanym pod dużym ciśnieniem silikonem zabezpiecza też przed zbyt szybkim porysowaniem.
Gogle narciarskie / snowboardowe chronią oczy nie tylko przed zagrożeniem typu mechanicznego, ale także przed samą prędkością. Przy dużym mrozie lub przy szybkiej jeździe oczy mają tendencje do łzawienia, co mocno utrudnia nie tylko kontrolowanie toru jazdy, ale może też wpływać na utratę równowagi na nartach. Używanie gogli skutecznie chroni przed tym problemem. Z drugiej strony - szybka jazda może powodować wysuszanie rogówki, chroniącej oko przed wpływem czynników zewnętrznych. Również w tym wypadku dobrze dopasowane do twarzy gogle eliminują zagrożenie.
Ochrona w goglach narciarskich Uvex
Ważną rzeczą przy doborze gogli jest zakres pola widzenia. Im szersze i większe pole można ogarnąć po założeniu gogli - tym lepiej. Stąd "kosmiczne" kształty niektórych modeli to nie tylko kwestia mody, ale także wielkie udogodnienie, zwłaszcza jeżeli poruszamy się w trudnym terenie lub… na zatłoczonym stoku, pełnym nie do końca panujących nad nartami, ale za to poruszających się z dużymi prędkościami narciarzy.
Gogle narciarskie / snowboardowe - ochrona przed promieniowaniem UV
Zajmijmy się teraz na chwilę kwestią ochrony oczu przed szkodliwym promieniowaniem. Podstawowym zagrożeniem dla oczu w czasie jazdy na nartach jest promieniowanie UV. Ze względu na skutki działania promieniowania ultrafioletowego na organizmy żywe wyróżnia się jego trzy rodzaje, charakteryzujące się innymi długościami fal: UV-C (długość fali 100-280 nm), UV-B (długość fali 280-315 nm) i UV-A (długość fali 315-400 nm). Słońce emituje wszystkie trzy rodzaje, ale ziemska atmosfera pochłania całkowicie UV-C oraz część UV-B w warstwie ozonowej. W efekcie około 97% ultrafioletu, który dociera do powierzchni Ziemi, to UV-A.
Ilość promieniowania docierającego do nas zależy od wielu czynników. Do najważniejszych mających znaczenie dla narciarzy, zaliczyć można wysokość nad poziomem morza (im wyżej, tym więcej promieni UV), wielkości i rodzaju zachmurzenia (promieniowanie UV jest silnie pochłaniane przez chmury) a także rodzaj powierzchni do której promieniowanie dociera - śnieg ma bardzo wysokie albedo (stosunek promieniowania odbitego do padającego), prawie połowa promieni podających na jego powierzchnię zostaje odbita (dla porównania - zielona łąka odbija około 200 razy mniej promieni UV…)
Ochrona w goglach narciarskich Briko
Jak więc widać - narciarze operują, zwłaszcza w wysokich górach typu Tatry czy Alpy w bardzo niekorzystnych pod tym względem warunkach - nie dość, że wysoko, to jeszcze na śniegu. Do tego dochodzi jeszcze kwestia wysokości słońca nad horyzontem, zależnej od pory dnia, ale i od pory roku - na wiosnę, w południe ilość promieniowania jest zdecydowanie większa niż w grudniu czy styczniu. O potrzebie ochrony przed szkodliwym promieniowaniem UV nie będziemy tutaj pisać - informacje te w ogromnej ilości znaleźć można w Internecie. Natomiast chcielibyśmy zwrócić uwagę na dwa zagadnienia, o których czasami zapominamy.
Po pierwsze - nawet całkowite zachmurzenie nie pochłania całego szkodliwego promieniowania UV. W wysokich górach (np. na lodowcach) cały czas jesteśmy narażeni na dość intensywne jego działanie - niejeden z nas spędził w kiedyś cały dzień w górach, kiedy na 10 minut zaświeciło słońce, po czym wieczorem okazało się, że jest... opalony! To dowód na obecność promieni UV nawet w czasie dużego zachmurzenia. Druga kwestia - nawet najlepsze okulary przeciwsłoneczne nie chronią oczu tak dobrze jak gogle - przede wszystkim przed promieniowaniem odbitym, nie przylegają bowiem tak dokładnie do ciała. Dlatego gogle warto stosować w każdych warunkach.
Obecnie praktycznie wszystkie gogle chronią w 100% przed promieniowaniem UV. Natomiast dużo rzadziej pamiętamy, że zwłaszcza w wysokich górach narażeni jesteśmy także na szkodliwe promieniowanie podczerwone. Spowodować ono może przegrzanie gałki ocznej, a w skrajnych przypadkach nawet zmętnienie soczewki oka. Aby przeciwdziałać temu, szybki gogli mogą być wykonane w specjalnej technologii, która dzięki obecności kilkunastu powłok odbija zdecydowaną większość promieniowania podczerwonego. Szybki takie mają charakterystyczny, lustrzany wygląd - z pewnością są przydatne przy dużym nasłonecznieniu w wysokich górach.
Jaki kolor szyby wybrać
Z pewnością jednak najważniejszą funkcją gogli narciarskich jest poprawa widzenia w warunkach zróżnicowanego oświetlenia. Tak jak sięgamy po okulary przeciwsłoneczne najczęściej nie myśląc o ich działaniu ochronnym, podobnie czynimy z goglami. Robimy to, by ograniczyć ilość promieni słonecznych docierających do oka. Dodatkowo, dobrze wykonane szybki zwiększają kontrast nie tylko w czasie dobrej pogody, ale też przy zachmurzeniu czy wręcz zamgleniu. O tym ile światła dociera do naszych oczu i w jakich warunkach powinniśmy stosować dane gogle decyduje m.in. kolor szyby.
Ramka w goglach narciarskich Carrera
Przy dobrej pogodzie najlepiej sprawdzają się szybki ciemne (szare, niebieskie, brązowe), które maja współczynnik VLT 18% (Visible Light Transmission), czyli przepuszczają około 18 % światła. Może się jednak okazać, że kiedy słońce zajdzie - będą zbyt ciemne W takich warunkach najlepiej używać szybek jaśniejszych (żółte, pomarańczowe lub złote), które przepuszczają, w zależności od rodzaju i technologii wykonania od 25 do 50 % promieni słonecznych. Gogle narciarskie, które nadają się do jazdy wieczornej, chroniąc przede wszystkim przed mrozem, wiatrem czy kawałkami lodu, przepuszczają nawet 70% światła. Ważna informacja - nie ma szyb, które mają VLT 100%. Jeżeli gdzieś przeczytacie, że gogle z szybą "białą" przepuszczają 100% światła, to jest nieprawda! Problem tylko w tym, że przy zmiennej górskiej pogodzie trzeba by mieć ze sobą zawsze, co najmniej dwie lub trzy pary gogli. Nie jest to zbyt praktyczne, nie mówiąc już o finansowej stronie takiego przedsięwzięcia.
S0 VLT 80 - 95 % - szyby do jazdy przy bezchmurnej pogodzie na lodowcach S1 VLT 43 - 80 % - szyby do jazdy przy bardzo dobrej pogodzie S2 VLT 18 - 43 % - szyby do jazdy przy zmiennym zachmurzeniu - najbardziej uniwersalne S3 VLT 8 - 18 % - szyby do jazdy przy całkowanym zachmurzeniu, w trakcie zamgleń S4 VLT 3 - 8 % - szyby do jazdy wieczornej przy sztucznym oświetlenie
Rozwiązania są trzy - najtańsze, najprostsze i najmniej skuteczne to zakup gogli uniwersalnych, przepuszczających 20-30 % światła (najczęściej szare lub bursztynowe). Drugie rozwiązanie jest już bardziej wyrafinowane - niektóre firmy oferują gogle z wymiennymi szybkami, gdzie do tej samej oprawy możemy włożyć w zależności od aktualnych warunków pogodowych inny rodzaj szybki (takie rozwiązanie stosują np. Uvex, POC, Smith). Trzecia opcja to specjalne szybki fotochromatyczne, która dopasowuje swe odcienie do panujących warunków pogodowych oraz do natężenia promieni UV, zapewniając odpowiednie przyciemnienie.
Lustrzana szyba w goglach narciarskich Carrera
W czasie wiosennej jazdy, kiedy słońce stoi już dość wysoko nad horyzontem, dobrym rozwiązaniem są szybki gradientowe. Otóż górna część szybek jest znacznie ciemniejsza, zapewniając dobrą ochronę przed słońcem świecącym z góry, natomiast dolne części są jaśniejsze, zapewniając bardziej naturalną widoczność. Duże nasłonecznienie powoduje także powstawanie refleksów i wzmocnionych odbić, które mocno przeszkadzają w jeździe. Aby pozbyć się tego problemu, trzeba mieć szybki wyposażone w filtr polaryzacyjny, skutecznie redukujący światło odbite i rozproszone. Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, że filtr polaryzacyjny może utrudnić odróżnienie śniegu od lodu - trzeba o tym pamiętać wybierając się poza przygotowane trasy.
Gogle UVEX Apache 2 variotronic
W związku z tym, że jeździć na nartach zdarza się w każdych warunkach, trzeba liczyć się z tym, że przy dużej wilgotności, czy też przy znacznym wysiłku w ciepły cień, gogle mogą parować. Zapobiega temu wyposażenie szybek w specjalną powłokę Anti Fog, która ogranicza skraplanie wody na jej powierzchni. Innym rozwiązaniem jest wyposażenie gogli w podwójne szybki. Oprócz wspomnianych rozwiązań ważna jest także odpowiednia wentylacja, tym samym wkraczamy już do krótkiego omówienia kwestii oprawek i ich dopasowania.
Oprawka musi być wykonana z wytrzymałego tworzywa dobrej jakości, na tyle elastycznego by dobrze dopasowywała się do twarzy zarówno dla dorosłych jak i dzieci. Dopasowanie to bardzo istotna rzecz — nie tylko poprawia komfort jazdy, ale zwiększa też bezpieczeństwo. Oprócz jak najszerszego pola widzenia, gogle narciarskie muszą być wygodne — należy sprawdzić, by gogle były jak najlepiej dopasowane do kształtu i wielkości twarzy, nie mogą także zbytnio uciskać nosa. Dokładne przyleganie oprawek zagwarantuje, że nawet w czasie mroźnego dnia nie będziemy odczuwać nieprzyjemnego chłodu, a oczy nie będą łzawić. Ważne jest też, by w górnych i dolnych częściach oprawek znajdowała się duża ilość otworów wentylujących, ograniczających możliwość zaparowania szybek od środka.
Gogle Uvex z dodatkową szybą
Na koniec jeszcze jedna ważna uwaga — kupując gogle narciarskie, najlepiej zrobić to przychodząc z własnym kaskiem. Gogle i kask nie muszą być od tego samego producenta, ale muszą dobrze do siebie pasować - i nie mamy tutaj na myśli, tylko koloru. Gogle muszą "wpadać" w wycięcie na twarz kasku, wypełniając całą przestrzeń tak, by czoło nie było odsłonięte. Również mocowanie gum do gogli powinno zapewniać przyleganie do twarzy, a nie opieranie się na brzegach skorupy kasku.
Jak widać z naszego krótkiego poradnika - odpowiedni dobór gogli narciarskich dla dorosłych i dzieci, to sprawa, którą należy potraktować poważnie, jest to bowiem element w znacznym stopniu odpowiadający nie tylko za bezpieczeństwo, ale i komfort jazdy. Mamy nadzieję, że przedstawione przez nas "Podstawy Goglologii" przydadzą się Wam w czasie zakupów. Oczywiście nie zastąpią dokładnej wiedzy dobrego sprzedawcy, ale przy najmniej zawsze pozwolą zadać odpowiednie pytanie.
